خبرنگاران استاد دانشگاه: مولانا بیشتر روی دشمن درونی توجه داشته است - وبلاگ شکوفه

به گزارش وبلاگ شکوفه، تهران- خبرنگاران- یک استاد دانشگاه با اشاره به این که توجه مولانا بیشتر روی دشمن درونی بوده، گفت: او به عنوان یک عارف والامقام بر این باور است که اگر نفس این دشمن درونی مرتفع گردد، ماجرای دشمنان بیرونی هم حل می گردد.

به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو، ایرج شهبازی شب گذشته در پنجمین شب از نت گپ های یونسکویی که در صفحه اینستاگرام کمیسیون ملی یونسکو در ایران برگزار گردید به آنالیز مفهوم دشمنی از نگاه مولانا پرداخت و گفت: دشمنی یکی از رایج ترین الگوها در روابط انسانی است و احساسات ناخوشایندی مثل تجاوز، غارت، قتل و… را با خود به همراه دارد از همین رو دشمنی ابعاد گوناگون زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد و کسی که بخشی از عمر خود را با حس انتقام جویی سپری می نماید در واقع عمر خود را تلف نموده است. مطالعه تاریخ بشر نشان می دهد که دشمنی بیشتر از دوستی در روابط ملت ها بوده است. بنابراین باید وجود دشمنی را واقع بینانه بپذیریم و انسان ها را نسبت به این پدیده در روابط مطلع کنیم.

وی با اشاره به اینکه کلمه دشمن 111 بار در مثنوی مولانا به کار رفته است، گفت: مولانا معتقد است همانطور که موقعیت هایی مثل دوستی مورد احتیاج است امری مانند دشمنی هم ضروری است و هیچکدام از این دو مفهوم خیر یا شر مطلق نیستند. باید از هرکدام در جای خود استفاده کنیم چراکه هرچه خدا آفریده صندلی و کارکردی در دنیا دارد و ما باید کارکرد آنها را بشناسیم. مولانا می گوید دشمنی از لوازم رابطه است به طوری که یک موقعیت رستگاری محسوب می گردد. برای مثال وقتی انسان ها خشمگین می شوند با لایه هایی از شخصیت خود آشنا می شوند که برای خودشان هم شگفت آور است بنابراین وقتی دشمنی ایجاد می گردد وجه دیگر از انسان ها نمایان می گردد. ما در روابط انسانی به محض اینکه با کسی دوست می شویم عدالت به کنار می رود و از سهم خودمان برای دوستانمان می گذریم در حالی که بزرگی و عظمت در این است که با دشمنانمان با فضیلت برخورد کنیم.

شهبازی بیان نمود: از منظر مولانا کسی که در برابر دشمن وقیح می گردد باید بداند که هیچ فضیلتی ندارد، دشمن عرصه ارزیابی اختیار آدمی است چون ما هیچگاه با اشیا یا با حیوانات دشمنی نمی کنیم و وقتی با انسان ها دشمنیم یعنی ما اختیار داریم. البته هیچ انسانی نباید در پی دشمن بازی باشد اما دشمنی یکی از عوامل رابطه است و باعث پیشرفت می گردد چراکه ما از کسانی که ما را تایید می نمایند کم می آموزیم اما دشمنان، ما را از توهم کمال نجات می دهند. از نظر مولانا یکی از نشانه های انسان والا این است که صلح طلب باشد از همین رو یک معیار برای اینکه بدانیم یک مسلک خوب یا بد است این است که بدانیم آیا میان آدم ها دشمنی ایجاد می نماید یا دوستی.

وی اضافه کرد: این را هم باید عنوان کنم که دشمنان را می گردد از منظرهای مختلف تقسیم کرد برای مثال دشمن خانوادگی، دشمن داخلی و خارجی اما توجه مولانا بیشتر روی دشمن درونی بوده، او به عنوان یک عارف والا مقام بر این باور است که اگر نفس؛ این دشمن درونی مرتفع گردد، ماجرای دشمنان بیرونی هم حل می گردد چرا که جنگیدن با خود دشوارتر از جنگیدن با دشمنان بیرونی است. به نظر مولانا تنها دشمن انسان خود اوست. در غالب اوقات دشمنان ما در درون خودمان هستند از همین رو کسی که توجهش را به دشمنان بیرونی معطوف نموده و از دشمن درونی خود غافل شده مثل فرعون است.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: دشمن دیگری که مولانا به ما معرفی می نماید نقاط قوت ما هستند و اگر این نقاط تحت سلطه ما قرار بگیرند به خطرناک ترین دشمنان ما تبدیل می شوند. از نظر مولانا زیبایی، دانایی، فضیلت مندی و… در شرایط خاصی به دشمن ما تبدیل می گردد و موجبات سقوط ما را فراهم می نماید از همین رو انسان باید مراقب باشد که نقاط قوتش به پاشنه آشیل او تبدیل نگردد. از سوی دیگر هر انسانی با فرد دیگر تفاوت هایی دارد که این تفاوت های فردی برای تداوم زندگی ضروری است اما متاسفانه گاهی این تفاوت های فکری و سلیقه ای گاهی خوب فهمیده نمی گردد و دست مایه دشمنی می گردد. ما وقتی تفاوت ها را بپذیریم زندگی ایجاد می گردد اما در غیر این صورت مرگ به وجود می آید. همچین جاه طلبی و قدرت طلبی همراه با سلطه دیگران، غرور، کینه توزی و… باعث دشمنی می گردد به طوری که خشن ترین انسان ها افراد قدرت طلب بوده اند.

به گفته وی حسادت هم وجه دیگری از دشمنی است به طور کلی کسی که از درون پر است محال است که به دیگران حسادت کند. حسادت وقتی به وجود می آید که ما حس کنیم کمبود داریم. عادت هم از دیگر عواملی است که باعث دشمنی می گردد چون ممکن است ما نسبت به حالت های بد هم دچار عادت شویم آنگاه اگر کسی بخواهد ما را از آن عادت دور کند ما با او دشمن می شویم.

شهبازی شرح داد: قیاس به نفس هم از دیگر عوامل دشمنی است یعنی وقتی ما عیبی را به کسی نسبت می دهیم اگر درست که به خودمان نگاه کنیم متوجه می شویم آن عیب در درون ما وجود دارد.

وی عنوان نمود: از نظر مولانا شیوه برخورد با دشمن مهم است. متاسفانه ما به فرزندان و دانش آموزان خود اخلاق درست دشمنی را نیاموخته ایم. باید آنها را چنان تربیت کنیم که وقتی در یک رابطه خصمانه گرفتار می شوند از پس آن بربیایند. چند برخورد با دشمنان وجود دارد که عبارتند از برخورد ظالمانه، عادلانه ، کریمانه و عارفانه. منظور از برخورد ظالمانه این است که ظلم را با ظلمی بزرگتر پاسخ بدهیم که روش درستی نیست و مبنای اخلاقی و انسانی ندارد بنابراین هرکسی ما را به برخورد ظالمانه با دیگران دعوت کند یک دلیل محکم برای بطلان خود به ما داده است. دشمنی عادلانه هم یعنی مقابله به مثل کردن. در اسلام و دین های دیگر این نوع برخورد دیده می گردد، می تواند راهگشا باشد و جلوی تجاوز و ناحقی را بگیرد. اقتضای برخورد عادلانه این است که از نادیده دریافت نقاط قوت طرف مقابل خودداری کنیم یعنی نباید تمام وجوه او را زیر سوال ببریم.

شهبازی در خاتمه گفت: برخورد کریمانه هم این است که مقابله به مثل نکنیم و فرد را در درون خودمان ببخشیم البته مسأله ای که در این نوع برخورد به وجود می آید این است که ممکن است دشمن در دشمنی خود پایدار گردد اما باید گفت این برخورد به معنای این نیست که همواره به چنین افرادی لبخند بزنیم گاهی ضروری است رو به روی این افراد بایستیم اما فرق کسی که کریمانه برخورد می نماید با کسی که ظالمانه برخورد می نماید این است که فرد کریم در حالی که ممکن است با دشمن بجنگد اما در نهایت آن فرد را در درون خود می بخشد.