چالش های جو بایدن در احیای برجام - وبلاگ شکوفه

به گزارش وبلاگ شکوفه، داو زاخیم* نویسنده و تحلیلگر سیاست خارجی و از مقام های سابق وزارتخانه های دفاع و امور خارجه ایالات متحده آمریکا در مقاله ای برای اندیشکده نشنال اینترست، از چالش های جدی جو بایدن در احیای برجام سخن گفته و از دولت وی درخواست نموده تا برای ایجاد تعامل جدی و سازنده با جمهوری اسلامی ایران، توهمات را کنار بگذارد و بر اساس واقعیات، دست به کنشگری بزند. او در این رابطه می نویسد:

دولت باراک اوباما رئیس جمهور اسبق آمریکا و وزیر خارجه اش جان کری، اشتیاق زیادی به انتها رساندنِ توافق برجام داشتند. در چهارچوب توافق برجام، ایرانی ها در ازای اخذ امتیازات مالی و لغو تحریم های مرتبط با مساله هسته ای این کشور، از شدت و میزان فعالیت های هسته ای خود کم می کردند و نظارت های گسترده بین المللی را نیز بر برنامه اتمی خود می پذیرفتند. در زمانِ انعقاد توافق برجام، بسیاری از ناظران و تحلیلگران آن را توافقی پیروز ارزیابی می کردند، زیرا به زعم آن ها با استفاده از این توافق، کنترلِ توان هسته ای ایران امکان پذیر تر می شد و اساسا رویکردی که کشور های غربی در مهار و برخورد با ایران در سر داشتند، به وسیله توافق برجام هم قابل پیگیری بود.

به گزارش وبلاگ شکوفه، علی رغم بعضی ایراداتی که عده ای از سیاستمداران و تحلیلگران از توافق برجام می گرفتند، آمریکا بایستی پس از امضای این توافق به آن پایبند می بود. بسیاری حتی بر این مساله تاکید داشتند که وقتی دولت آمریکا یک توافق نظیر برجام را امضا می نماید، دیگر بعید است که در اجرای آن قصور ورزد. با این همه، دولت ترامپ در اقدامی عجیب از این توافق (در سال 2018) خارج شد.

وقتی از یک توافق خارج می شوید و می خواهید دوباره به آن بازگردید، باید بدانید که دیگر شرایط شبیهِ زمانِ پیوستن اولیه شما به توافق مذکور نیست. در شرایط فعلی، ایران در پاسخ به رویکرد های غلط آمریکا، در حال غنی سازی 20 درصدی است و توانمندی های هسته ای خود را توسعه داده و عملا مهر تاییدی بر شکست راهبرد فشارحداکثری دولت ترامپ علیه خودش زده است.

در این راستا، ایران از حیث بین المللی در قیاس با آمریکا، احساس فشار کمتری می نماید، زیرا آن طرفی که از برجام در ابتدا خارج شده و مفاد آن را نقض نموده، آمریکا و نه ایران بوده است. اضافه بر این، ایران نشان داده که در مقابل فشار های شدید سیاسی و مالی، به هیچ عنوان تسلیم نمی گردد و در این زمینه مقاومت ِحداکثری پیشه می نماید. درست به همین دلایل است که باید اذعان کرد که ایران در هرگونه مذاکره آینده با گروه پنج بعلاوه یک و مخصوصا دولت آمریکا، احتمالا همان شرایطی را طلب خواهد نمود که در زمان انعقاد توافق برجام، در خصوص آن ها توافق نموده بود. در این چهارچوب، ایران به هیچ عنوان مایل نیست تا در خصوص مساله موشکی و حضور منطقه ای خود در قالب توافق برجام بحث کند. تهران، برجام را صرفا توافقی در خصوص توانمندی های هسته ای خود می بیند.

بسیاری بر این باورند که دولت بایدن باید در هرگونه مذاکره با ایران، حتی اگر شده امتیاز های جزئی نیز از ایران اخذ کند (نظیر توقف حمایت تهران از حوثی های یمنی) و در مقابل، بخشی از تحریم های این کشور را لغو کند. این دسته بر این باورند که لیست تحریم های آمریکا علیه ایران بسیار طولانی است و اگر قرار باشد در خصوص لغو هر گروه از این تحریم ها، مذاکرات و بده بستانی انجام گردد، بایستی مذاکراتی طولانی بین دو طرف (ایران و آمریکا) برگزار گردد که شاید این مساله در نوع خود منجر به نگارش نسخه ای جدید از توافق برجام گردد. با این حال، اینگونه به نظر می رسد که تهران در این زمینه سخت گیرانه عمل کند و ضمن رد این مساله، چشم اندازِ انتخاب یک رئیس جمهور جدید پس از حسن روحانی که شاید چندان با دیدگاه های وی هم نظر باشد هم بر احتمال اوج گیری تنش ها میان ایران و آمریکا در خصوص توافق برجام بیفزاید.

دولت جدید آمریکا اگر به دنبال مذاکرات جدی با ایران است، باید هر چه سریع تر توهمات را کنار بگذارد و بر اساس واقعیات میدانی، تعاملات خود با دولت ایران را تعریف کند. همین مساله یک امر جدی برای دولت جو بایدن است که در نوع خود می تواند چالش های جدی را نیز برای آن در راستا احیای برجام به دنبال داشته باشد.

*داو زاخیم، از مقام های اسبق وزارتخانه های دفاع و امور خارجه آمریکا است. او در حوزه مسائل سیاست خارجی و دفاعی-امنیتی قلم می زند.